ფაილის ფორმატი (ტიპები)

თავიდანვე მინდა ავღნიშნო, რომ ესგ ითვალისწინებს ტერმინს „ფაილის ტიპი“, მაგრამ ვფიქრობ უფრო გამართლებული ტერმინი იქნებოდა „ფაილის ფორმატი“ ან მონაცემთა ჩაწერის ფორმატი.

ფაილის ფორმატი განსაზღვრავს (აღწერს) სტანდარტს თუ როგორ არის კოდირებული  (ჩაწერილი) ინფორმაცია  ციფრულ მატარებელზე. ამ სპეციფიკაციის მიხედვით ხდება ფაილში არსებული ინფორმაციის დამუშავება ოპერაციული სისტემის ან ქსელური ოქმის მიერ. ფაილის ფორმატი უმეტესწილად მითითებულია ფაილის სახელში. ის ფაილის სახელიდან გამოყოფილია (ბოლო) წერტილით.

არსებობს ღია და დახურული სტანდარტები, ღია სტანდარტი ითვალისწინებს მოცემული სახის ფაილის ჩაწერის ფორმატის დეტალურ აღწერას სხვადასხვა პროგრამების მიერ ფაილის წაკითხვისთვის ან შეტანილი ცვლილების შენახვისთვის. 

ტერმინი „ფაილის ტიპები“ ბევრნაირად შეიძლება გავიგოთ, მაგალითად არსებობს ტექსტური და ორობითი ტიპის ფაილები, ან ფაილები შეიძლება განვასხვაოთ ე.წ. mime-type ინფორმაციის მიხედვით, ან გაფართოების მიხედვით. 

ფაილების mime-type ინფორმაციის მიხედვით დაყოფა მნიშვნელოვანია ინტერნეტში განთავსებულ ფაილებთან მუშაობის დროს. ყველაზე გავრცელებული mime-type-ებია

• application
• audio
• image
• text
• video
• multipart

ასევე არსებობს  

• chemical
• drawing
• i-world
• message
• model
• music
• paleovu
• windows
• www
• x-conference
• xgl
• x-music
• x-world

ფაილის mime-type საშუალებით ბრაუზერი განსაზღვრავს იმ მოქმედების, რომელიც უნდა შესრულდეს ფაილზე, ვთქვათ თუ ფაილი არის  .html, უნდა მოხდეს მისი ინტერპრეტირება, ხოლო თუ ფაილი არის .zip, უნდა მოხდეს მისი ჩამოტვირთვა და ა.შ.

მე ამ პოსტში ზოგიერთ ცნობილ ფორმატზე გავაკეთებ აქცენტს  

ტექსტური ფაილები
დასახელება : .DOC, DOCX ავტორი: Microsoft რედაქტირება: Microsoft Word   მოკლე განმარტება: შესაძლებელია ტექსტების გაფორმება, სურათების ცხრილის, ინტერნეტბმულის ჩასმა, ტექსტი შესაძლებელია იყოს სხვადასხვა ენაზე
დასახელება : .TXT რედაქტირება: Microsoft Word, Notepad, Writer….   მოკლე განმარტება: შეუძლებელია ტექსტის ზომის ან ფორმატირების სხვა ელემენტების მითითება, გვერდის პარამეტრები და ა.შ. გამოიყენება მხოლოდ ლათინური ანბანის ასოები ციფრები და ზოგიერთი სპეციალური სიმბოლოები
დასახელება : .WPD ავტორი: რედაქტირება: WordPerfect   მოკლე განმარტება: MS Word მსგავსი ტექსტური რედაქტორი
დასახელება : .WPS ავტორი: რედაქტირება: Microsoft Works   მოკლე განმარტება: MS Word მსგავსი ტექსტური რედაქტორი
დასახელება : .RTF რედაქტირება: MS Word, Writer მოკლე განმარტება: Rich Tect Format
დასახელება : .ODOT, ავტორი: t რედაქტირება: OpenDocument text Document  მოკლე განმარტება: უფასო ტექსტური რედქტორი, შესაძლებელია ტექსტების გაფორმება, სურათების ცხრილის, ინტერნეტბმულის ჩასმა, ტექსტი შესაძლებელია იყოს სხვადასხვა ენაზე
დასახელება : .LOG ავტორი: მოკლე განმარტება: შესაძლებელია ტექსტების გაფორმება, სურათების ცხრილის, ინტერნეტბმულის ჩასმა, ტექსტი შესაძლებელია იყოს სხვადასხვა ენაზე

  

აუდიო ფაილები
.AIFF დასახელება:  Audio Interfance File Format ავტორი: Apple Inc მოსმენა: Apple QuickTime, VLC media Player, Winamp, Windows Media Player გამოიყენება ყველა პროფესიონალურ აუდიო რედაქტორში მოკლე განმარტება: არის შეუკუმშავი იმპულსურ-კოდური მოდულაციის ფორმატი და შესაბამისად იკარგება ჩანაწერის ხარისხი.
MP3 დასახელება : Compressed Audio File ავტორი: Moving Picture Experts Group მოსმენა: RealOne, WinAmp, Windows Media, Player, iTunes მოკლე განმარტება: შეკუმშული MP3 აუდიო ფაილი. ეს ფორმატი CD დისკზე ბევრი ფაილის ჩასაწერად მოიფიქრეს. ეს ფორმატი ჩანაწერს მოაცილებს ისეთ ხმებს, რომლის აღქმაც ადამიანსის ყურს არ შეუძლია. ხოლო დარჩენილკი ხმნის შექუმშვას ასევე რტული ალგორიტმის საშუალებით ახერხებს. მიღებული ფაილის მცირე ზომის გამო ის ასეთივე წარმატებით გამოიყენება ინტერნეტშიც.
M4A დასახელება : შეკუმშული აუდიო ფაილი ავტორი: Apple Inc მოკლე განმარტება: MPEG-4  აუდიო ფაილი. წარმოადგენს მედიაკონტეინერს.
M4B დასახელება: MPEG-4 აუდიო სანიშნის (Bookmark) ფაილი ავტორი: Apple Inc გახსნა: Apple QuickTime Player,  Apple iTunes მოკლე განმარტება: აუდიწიგნები და პოდკასტის ფაილები, რომლებიც იყენებენ მეტამონაცემებს, (metadata) განყოფილების მარკერებს, სურათებს, ბმულებს და ა.შ. შეიძლება ჩაიწეროს .m4a ფორმატში, მაგრამ უფრო მისაღებია .m4b ფორმატი.
M4r დასახელება: ზარის (ringtone) ფაილი ავტორი: Apple Inc გახსნა: Apple QuickTime Player,  Apple iTunes მოკლე განმარტება: ეს ფაილი .aac (m4a) ტიპის ფაილის მარტივი სახელის გადარქმევის (გაფართოების შეცვლის) შედეგაად მიიღება. თუმცა ყველა aac ფაილი ვერ გახდება რინგტონი
.MIDI დასახელება : Musical Instrumet Digital Interface მუსიკალური ინსტრუმენტების ციფრული ინტერფეისი. ავტორი:  სხვადასხვა რედაქტირება: Audio Evolution, GarageBand, Master Tracks Pro, Sonar მოკლე განმარტება: შესაძლებელია ტექსტების გაფორმება, სურათების ცხრილის, ინტერნეტბმულის ჩასმა, ტექსტი შესაძლებელია იყოს სხვადასხვა ენაზე
WAV ან WMA დასახელება : Windows  Audio file ავტორი: Microsof & IBM (1991) მოსმენა: CyberLink PowerDirector, Microsoft Windows Media Player, Roxio Creator 2009   მოკლე განმარტება: წარმოადგენს კონტეინერს, რომელშიც ინახება შეუკუმშავი ხმა იმპულსურ-კოდური მოდულაციით.
M3U დასახელება : დასაკრავი ფაილების სია ავტორი: Nullsoft წაკითხვა:  Nullsoft Winamp, Apple iTunes, Media Palyer Classic, Microsoft Windows Media Player, Clementine, XMMS მოკლე განმარტება: ეს ფაილი აღწერს მედია ტიპის ფაილების დასაკრავი სიის ჩამონათვალს. ის გასაგებია ყველა ტიპის ოპერაციულ სისტემაში
AAC დასახელება: აუდიოს კოდირების გაუმჯობესებული ფაილი ავტორი: Fraunhofer IIS, AT & T Bell Laboratories, Dolby და Sony Corporation ერთობლივი ნამუშევარი მოსმენა: KMPlayer, RealPlayer, VideoLAN VLC, Media Player, Windows Media Player, iTunes მოკლე განმარტება: AAC-ს კონცეფცია .mp3 გავს, მაგრამ უფრო შორს მიდი. ის უფრო მეტად კუმშავს აუდიო ფაილებს, ვიდრე mp3. ისიც MPEG-4 სტანდარტის ნაწილია და ის მცირე აუდიო ფაილების შესაქმენლად წარმატებით გამოიყენება. მცირე ფაილის მისაღები ერთერთი ალგორითმი ერთიდაიგივე სიხშირეზე მაღალი ხმების მიერ დაბალი ხმების გადაფარვაში მდგომარეობს
ac3 დასახელება:  Ac3 აუდიო ფაილი ავტორი: Dolby Digital მოსმენა: QuickTime Player, VLC Media Player, Windows Media Player მოკლე განმარტება: ამ ფორმატს Dilby Digital იყენებს სივრცული ხმის (Surround) ჩასაწერად. ის DVD და Blu-Ray დისკებზე მაღალი ხარისხის ხმის ჩასაწერად გამოიყენება. ის სახლის თეატრის დეფაქტო სტანდარტია
დასახელება: 3GA მულტიმედია ფაილი ავტორი: 3rd Generation Partnership Project (3GPP მოსმენა: QuickTime Player, VLC Media Player, Windows Media Player მოკლე განმარტება: ამ კონტეინერში ხმის ჩასაწერად შეიძლება გამოყენებული იყოს სხვადასხვა კოდეკები, მაგალითად AMR-NB, AMR-WB, AMR-WB+, AAC-LC, HE-AAC v1 or HE-AAC v2. ის ძალიან ბევრ მობილურ მოწყობილობაში გამოიყენება

ვიდეო ფაილების ფორმატი
264 დასახელება:    H.264 Raw ფაილი ავტორი:  International Telecommunications Union and International Organization for Standardization/International Electrotechnical Commission Moving Picture Experts Group ასოცირდება:  VideoLAN VLC Media Player მოკლე განმარტება: ეს ფორმატი დაბალი დონის ბითრეიტებში მაღალი ხარისხის ვიდეოს ხარისხის შესნარჩუნებლად შეიმუშავეს. მას გამოყენების ფართო სპექტრი გააჩნია დაწყებული ინტერნეტიდან HDTV დამთავრებული
.avi დასახელება: Windows ვიდეო ფაილი   ავტორი: Microsoft ასოცირდება: ALLPlayer, Apple QuickTime, Player, Microsoft Windows Media Player, VideoLAN, VLC Media Player მოკლე განმარტება: აღნიშნავს Audio Video Interleave. ის შეიქმნა 1992 წელს. ის ერთ კონტეინერში შეიცავს ვიდეოსაც და ხმასაც. მარტივი არქიტექტურის გამო ის აღიქმება ყველა ოპერაციულის სისტემის და ბრაუზერის მიერ.
.flv დასახელება:  ფლეშ ვიდეო ფაილი   ავტორი:  Adobe Systems Inc. (თავდაპირველად შექმნა Macromedia) ასოციაცია: FFDShow, Microsoft Windows Photo, Gallery Viewer, VideoLAN VLC Media Player, Windows Media Player   მოკლე განმარტება: მრავალ საიტზე ფლეშ ვიდეო არის ნაგულისხმევი ონლაინ ფორმატი. მას იყენებენ ისეტი ცნობილი საიტები, როგორციააა YouTube, Hulu, VEVO, Yahoo! Video, metacafe, Reuters.com. ამ ფაილის ყურება შესაძლებელია Adobe Flash Player საშუალებით. ის მხარდაჭერილი არა არის IOS-ზე. ასევ მისი მხარდაჭერა შეწყვიტა Google-მაც (რეკლამებში).
.f4v დასახელება: ფლეშ MP4 ვიდეო ავტორი:  Apple ასოციცია: FFDShow, Microsoft Windows Photo Gallery Viewer, VideoLAN VLC Media Player Windows Media Player მოკლე განმარტება: მიიღება .flv ფაილის გაფართოების მარტივი გადარქმევით. მის ნახვა შეუძლებელია IOS სისტემაზე, მაგრამ შესაძლებელია ბრაუზრიდან გაშვება.
M4V დასახელება:  m4v ვიდეო ფაილი ავტორი:   Apple ასოციაცია:  Apple QuickTime Player, Apple iTunes, VLC Media Player მოკლე განმარტება:  ეს ფორმატი გავს MP4-ს მაგრამ შესაძლებლობას იძლევა, გაირკვეს, ფაილი ნაყიდია თუ არა
MOV დასახელება: ეფლის QuickTime მუვი ფაილი    ავტორი:  Apple ასოციაცია:  Apple QuickTime Player, CyberLink PowerDirector, Roxio Easy Media Creator მოკლე განმარტება:  ეს არის Apple და QuciTime -ის ვიდეოკლიპი. ის Appl-მა QuickTime-თვის შექმნა. ამ ფორმატით 2 ბილიკზე შესაძლებელია ჩაიწეროს ვიდეო, აუდიო, ტექსტი, გრაფიკა ან ეფექტი
mpg დასახელება:  Moving Picture Experts Group File ავტორი:   ISO, IEC ასოციაცია:  VideoLAN VLC Media Player, Windows Media Player მოკლე განმარტება:  ეს ფორმატი ვიდეოს ან აუდიოსთვის იყენებს MPEG-1 ან MPEG-2 კომპრესიას. ის ისეთი ფაილებისთვის გამოიყენება, რომელიც უნდა ჩამოიტვირთო. ამ ფაილებს პადარა წონა და მაღალი ხარისხი ახასიათებთ. მისი გაშვება შესაძლებელია ვინოდოუსზე, მაკზე და სხვა მოწყობილობაზე
MP4 დასახელება:  MP4 ვიდეო ფაილი ავტორი:   Moving Picture Experts Group ასოციაცია:  Apple QuickTime Player, Apple iTunes, Microsoft Windows Media Player, VideoLAN VLC Media Player მოკლე განმარტება:  (ანუ MPEG-4 ნაწილი 14) არის მულტიმედია ფაილი. ეს არის კონტეინერი სადაც ჩაწერილია ვიდეო, აუდიო ან ტიტრების მონაცემები. ეს ფორმატი გამოიყენება iPod an PlayStation Portable მოწყობიულობაზე
wmv დასახელება: ვინდოუსის მედია ფაილი.     ავტორი: Microsoft ასოციაცია:  Mplayer, Microsoft Windows Media Player, PowerDVD, realPlayer, VideoLAN VLC Media Player მოკლე განმარტება:  ეს არის მაიკროსოფტის მიერ შექმნილი ვიდეო ფაილი. მისი დაკვრა შესაძლებელია როგორც მაკზე, ასევე მშობლიურ ვინდოუსის გარემოში. ზოგჯერ WMV ფაილში ჩაწერილია ციფრული უფლებების მენეჯმენტის დაცვა (DRM), რომელიც უზრუნველყოფს არავტორიზებული ასლის  ყიდვის შესაძლებლობას
დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

რასტრული გრაფიკა
BMP დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
GIF დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
JPG დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
PNG დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
PSD დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
TIFF დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
PCX დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

ვექტორული გრაფიკა
AI დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
EPS დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
PS დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
SVG დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
CDR დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

შესრულებადი ფაილები
ARK დასახელება:  ანდროიდის პაკეტური ფაილი ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
APP დასახელება: Mac OS   X აპლიკაცია ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
.BAT დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
COM დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
EXE დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
.JAR დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

არქივი
AI დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
EPS დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

ვებ ფაილები
.ASP დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
EPS დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

შრიფტი
AI დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
EPS დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

სისტემური
AI დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
EPS დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

სისტემური
AI დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
EPS დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

სხვა ტიპები
KMZ დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:
EPS დასახელება:   ავტორი:   e ასოციაცია:   მოკლე განმარტება:

http://fileinfo.com/filetypes/common

http://www.zamzar.com/fileformats/

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_file_formats

http://www.scantips.com/basics09.html

წყარო
http://www.sitepoint.com/web-foundations/mime-types-complete-list/
https://en.wikipedia.org/wiki/File_format
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_file_formats
http://fileinfo.com/filetypes/common

https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_filename_extensions   ჩამოთვლილია ყველა ფაილის გაფართოება

მსგავსი თემები: res , resgam , resgam16 , resgamprog , გამოცდა , ისტ , კონსულტაცია , პასუხები , პედაგოგთა , ტესტები , ტრენინგი